Het is nu december 2023. En weer laait de discussie op wat wel en wat niet vergoed wordt door het zorgsysteem, aangejaagd door de almaar stijgende kosten. Selectie wie een behandeling krijgt en wie niet, een oplossing? En is dat aan de politiek of aan de dokter?
De zuster keek nog eens in haar archief en vond dit stukje uit 2011. Nog steeds relevant. Denkt ze.
@zusterIris 24 oktober 2011.
En zo zit de zuster achter de laptop; kijken wat er zo uit de losse pols, zonder al te veel nuance, op het scherm komt.
Vroeger
Ik maak me al jaren druk over al dat doorbehandelen. In het ziekenhuis al, waar ik het onvoorstelbaar vond hoe de besluitvorming tussen stoppen, doorbehandelen, abstineren, palliatief beleid, zoals we het nu noemen palliatieve sedatie, en actieve euthanasie tot stand kwam.
Ik schreef er een scriptie over voor het vak ethiek tijdens mijn VO-beroepsinnovatie in 1985.
Daarin de beschrijving van dat proces, puur uit de praktijk in mijn functie van hoofdverpleegkundige. Genuanceerd verhaal in mijn herinnering, en boze dokters’ reacties.
(Tsja, vrouwen en in het bijzonder zusters zijn veel te emotioneel! Emotionele argumenten tellen niet; alleen rationele argumenten.)
Ik heb alle kanten meegemaakt, van heel lang doorbehandelen tot en met: “ach zuster, hang nu maar een zakje aan met dit en dat erin, dan is het snel afgelopen, dit is toch geen leven meer, en de familie kan het niet meer aan.” Het weigeren ervan leidde tot enorme consternatie.
In het verpleeghuis
In de werkelijkheid van het verpleeghuis, de ouderenzorg nu, zijn de dilemma’s net zo aanwezig.
Zo ook het door blijven behandelen.
Dan word je beschuldigd omdat de medewerkers niet goed geobserveerd hebben, dat iemand zo maar in een ernstige conditie geraakt is, zo erg dat iemand naar het ziekenhuis moest en ze daar schande spraken van mishandeling en slechte zorg in het verpleeghuis. In het navragen van 1 van die incidenten bleek het te gaan om een 94-jarige diep demente vrouw, die al een tijdje in foetushouding in bed lag.
Emoties
Bij de afwegingen spelen altijd emoties mee. Emoties van de persoon zelf, vaak niet meer zo 1,2,3 te begrijpen, bijvoorbeeld omdat de verstandelijke vermogens afgenomen zijn; emoties van de familie, soms omdat ze het verloop van een ziekteproces, zoals Alzheimer niet kennen of niet meer aankunnen, emoties van ‘de zorg’, die soms nog lichtpuntjes zien, momenten dat iemand nog geniet, of lijkt te genieten; emoties van de dokter die het beste wil doen. Emoties van bestuurders, directeuren en managers maar ook van de inspectie, die uitgaan van een proces zonder fouten, en legio meetinstrumenten verplicht stellen om risico’s te beperken.
Wat is wijsheid
Mijn ervaring is dat angst de heftigste emotie is die erbij komt kijken.
Angst om besluiten te nemen die onomkeerbaar zijn. Waar je op aangesproken kunt worden, waar je zelf toch niet helemaal zeker van bent.
Het vraagt om wijze dokters, die in staat zijn hun eigen emoties te erkennen en ernaar te luisteren, en die in alle openheid met alle betrokkenen samen afwegingen maken, waarbij er maar 1 is die de uiteindelijke beslissing neemt, nl die dokter.
In het verpleeghuis gaan mensen dood. Ons vak bestaat uit afwegingen maken. Per jaar sterft ongeveer 1/3 van onze populatie. Met of zonder registratie van diagnostiek van incontinentie van urine. Ruimte geven voor het proces van afwegingen, wat is op dit moment ‘het beste’ om te doen, behandelen of niet behandelen, daar zorgvuldig in zijn, niet alleen elkaars emoties begrijpen maar ook elkaars waarden herkennen en erkennen, dat is eigenlijk de kern van het werk in het verpleeghuis. Dat verschilt per persoon.
Zoals ik vandaag iemand hoorde vertellen:
“Ik was bij hem op bezoek, kende hem al uit mijn jeugd, en zag nu zo’n beschadigd iemand. Maar toch: de mogelijkheden zijn niet altijd beperkt tot wat zich aan de oppervlakte aandient. Hij bestond in mijn ogen nog maar voor een heel klein deel. En toch kon hij nog lachen en het gezellig hebben, met dat heel kleine stukje van zijn oorspronkelijke talent. Bij veel mensen is dat oude gevoel nog oproepbaar. Degene die aan de poort staat en een plan moet maken moet in staat zijn die mogelijkheden te taxeren. Dat moeten hele goede specialisten zijn.”